Diecezja Toruńska

Czaprak, czyli ozdobne nakrycie konia wezyra Kara Mustafy, głównodowodzącego wojskami tureckimi pod Wiedniem, podarował katedrze król Jan III Sobieski jako wotum dziękczynne. Przed i po zwycięskiej Odsieczy Wiedeńskiej król modlił się w chełmżyńskiej świątyni u grobu bł. Juty.  W okresie późniejszym czaprak przerobiony został na szatę liturgiczną. Tkanina wzbogacona jest suto haftowanym na aksamicie srebrnym ornamentem o motywach wschodnich, obcym sztuce europejskiej. Dla celów liturgicznych doszyta została haftowana  złotem bordiura. Kapę miał ubraną Prymas Tysiąclecia Kardynał Stefan Wyszyński, który w 1966 roku przewodniczył w Chełmży  uroczystościom 1000-lecia Chrztu Polski.  

Z  glinianym kubkiem związana jest pochodząca z XVII wieku zła przepowiednia, która wypełniła się w sierpniu 1950 roku, po 258 latach. W 1688 roku ówczesny biskup chełmiński prowadził procesję Bożego Ciała w Toruniu. Przebieg uroczystości został zakłócony przez niemieckich protestantów, którzy pobili uczestników i zbezcześcili Przenajświętszy Sakrament. Biskup Opaliński złożył skargę do króla Jana III Sobieskiego, Senatu Rzeczypospolitej i Papieża Innocentego XI. Po długich sporach król Sobieski nakazał protestanckiemu magistratowi Torunia wybudowanie barokowego zwieńczenia najwyższej wieży świątyni oraz nałożył 21 tysięcy złotych pruskich grzywny. Na zakończenie budowy główny architekt niemiecki wszedł na najwyższy punkt wieży i zrzucił z niej mały gliniany kubek, który miał się rozbić i symbolizować nietrwałość całej konstrukcji. Dziwnym zrządzeniem losu kruche naczynie spadając z wysokości 92 metrów się nie rozbiło. Biskup Kazimierz Opaliński wziął gliniany garnuszek, oprawił go srebrną blaszką, na której znajduje się łaciński napis opowiadający całe zdarzenie. Powstała wtedy przepowiednia, że jeżeli coś złego stanie się z garnuszkiem, to nieszczęście dotknie również katedrę. W lipcu 1950 roku jedna z turystek oglądała chełmżyński kubek. Naczynie niefortunnie wypadło jej z dłoni i uległo rozbiciu. Kilkanaście dni później, w nocy z 1 na 2 sierpnia, kilka minut przed godziną 1, uderzenie pioruna spowodowało pożar wieży. Więźba była wtedy drewniana, a instalacja odgromowa odłączona, gdyż trwała jej wymiana. Płonąca wieża runęła wzdłuż ulicy, a spadające fragmenty spowodowały pożar dalszej części  świątyni, a w efekcie zawalenie sklepień. Akcja gaśnicza trwała dziewięć dni, a do ogromu zniszczeń przyczyniły się ówczesne władze komunistyczne, utrudniając dojazd jednostkom straży pożarnej, blokując dostęp do hydrantów i odcinając dopływ wody. Nieszczęsny garnuszek został sklejony i jest pieczołowicie przechowywany w parafialnych zbiorach.

Czaprak-kapa ostatni raz był wystawiony 32 lata temu z okazji 300. rocznicy Odsieczy Wiedeńskiej, co spowodowało, że obecna  ekspozycja wzbudziła olbrzymie zainteresowanie nie tylko parafian, ale mieszkańców sąsiednich gmin i Torunia. Do godzin wieczornych szczegółowych informacji na temat zabytków udzielał zwiedzającym ks. kan. Krzysztof Badowski. Chełmżyński proboszcz zapowiedział też przygotowanie kolejnej ekspozycji w przyszłym roku związanej z 1050-leciem Chrztu Polski, 765-leciem istnienia katedry i z okazji Światowych Dni Młodzieży 2016. Zaprezentowane zostaną unikatowe hermy relikwiarzowe, dzieła sztuki złotniczej i najstarsze zachowane ornaty.