Sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Toruniu

2015-08-07

Diecezjalne sanktuarium MB Nieustającej Pomocy

Sanktuarium Matki Bożej Nieustającej Pomocy, głównej patronki diecezji toruńskiej, znajduje się na toruńskich Bielanach. Kustoszami sanktuarium oraz opiekunami wizerunku MB Nieustającej Pomocy są ojcowie redemptoryści.

Przesłanie Cudownej Ikony
Postać Madonny z Dzieciątkiem Jezus na lewej ręce wyłania się ze złotego tła, które symbolizuje niebo i nieskończoność. Piękno duchowe Maryi artysta oddał zgodnie z kanonami orientalnej urody: twarz owalna, oczy oliwkowe, rzęsy czarne, nos delikatny, usta małe, dłonie wysmukłe. Na welonie okrywającym ramiona i głowę umieścił dwie gwiazdy – znaki dziewictwa Maryi – Gwiazdy Zarannej i Gwiazdy Morza. Świętość Matki Bożej zaznaczył aureolą skomponowaną z motywów roślinnych. Oblicze Maryi, pochylone ku Synowi, wyraża smutek, przeczucie Jego męczeństwa. Atrybuty przyszłej męki dzierżą Archanioł Michał (z lewej) i Archanioł Gabriel. Pierwszy trzyma naczynie z wetkniętymi włócznią i trzciną z gąbką, drugi – krzyż i gwoździe. Dzieciątko w odruchu lęku tuli się do Matki. Jego dziecinna twarzyczka, zielona tunika symbolizująca element ziemi i sandałek spadający z nogi połączone z atrybutami boskości i królewskości (złote tło, purpurowa peleryna) przypominają, że Jezus Chrystus jest Bogiem i człowiekiem w jednej osobie. Według niektórych interpretacji spadający sandałek jest znakiem spełnienia zapowiedzi św. Jana Chrzciciela o przybyciu Mesjasza (Mk 1,7). Matka Boża nie patrzy na Syna; zdaje się ogarniać czułym spojrzeniem patrzących na Obraz, a w szerszej perspektywie – wszystkich ludzi, wyrażając gotowość do śpieszenia im z pomocą. Dlatego upowszechnił się tytuł Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Ikona została wykonana według schematu kompozycyjnego typu „Hodegetria”, czyli „Wskazująca drogę”. Maryja prowadzi bowiem do Jezusa; centrum kompozycyjne obrazu stanowi splot rączek Dzieciątka z Jej dłonią, która jednocześnie wskazuje na Syna Bożego. Papież Franciszek przypomina, że pocieszająca Matka będzie towarzyszyła męce Chrystusa, który słowami skierowanymi z krzyża do Niej i do św. Jana (J 19, 26-27) „pozostawił nam swoją Matkę jako naszą Matkę”. Jej czciciele gromadzący się w maryjnych sanktuariach przed Jej ikoną wierzą, że „jest tą, która rozumie wszystkie cierpienia” (Evangelii Gaudium, 286).

Matka Nieustającej Pomocy
Pochodzenie wizerunku Matki Bożej Nieustającej Pomocy nie jest bezspornie ustalone. Według tradycji jego twórcą jest św. Łukasz Ewangelista. Droga ikony miała wieść z Antiochii, skąd pochodził święty, poprzez Konstantynopol (gdzie przebywał od IV do XV w.) przez Kretę do Rzymu. Niektórzy znawcy szacują jej powstanie na XIII lub XIV wiek. Według legendy do Wiecznego Miasta przywiózł ją pewien kupiec uratowany z załogą podczas burzy morskiej za sprawą modlitwy przed ikoną. Po jego śmierci w 1499 r. obraz uroczyście przeniesiono do kościoła pw. św. Mateusza. W dobie napoleońskiej świątynia została zburzona, jednak księża uchronili obraz przed profanacją, oddając go do kościoła św. Euzebiusza. Stamtąd został przeniesiony do kościoła św. Marii z Posterula, gdzie 40 lat wisiał zapomniany w bocznej kaplicy. Tam odnalazł go o. Michael Marchi, redemptorysta. Dzięki staraniom zakonnika papież Pius IX, który w dzieciństwie modlił się przed tym wizerunkiem Maryi, powierzył go redemptorystom (Zgromadzenie Najświętszego Odkupiciela). 26 kwietnia 1866 r. po odrestaurowaniu przez polskiego malarza Leopolda Nowotnego, w procesji, której towarzyszyły cudowne uzdrowienia, ikonę przeniesiono do kościoła pw. św. Alfonsa, gdzie wystawiona do kultu publicznego przebywa do tej pory. 23 czerwca 1867 r. odbyła się jej papieska koronacja. W 1876 r. zostało ustanowione święto Błogosławionej Dziewicy Maryi pod wezwaniem Nieustającej Pomocy, którego celebrację ostatecznie ustalono na dzień 27 czerwca. Papież Pius IX miał powiedzieć redemtorystom: „Uczyńcie ten obraz znany na całym świecie”. Ci wypełnili powierzoną sobie misję, gdyż w tysiącach kościołów i kaplic na całym świecie, gdzie znajdują się otoczone czcią kopie obrazu, odprawiane jest cotygodniowe nabożeństwo, czyli nowenna nieustanna do Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Niezliczone są Jej wizerunki w domach prywatnych.

Toruńskie sanktuarium
Bielańską kopię obrazu namalował Józef Burhardt na desce o wymiarach 4 x 52 cm w 1901 r. Obraz został w 1903 r. poświęcony przez papieża Leona XIII dla parafii w Osieku w diecezji płockiej, a w 1920 r. sprowadzony do Warszawy. W tym samym roku przybyli do Torunia ojcowie redemptoryści, którzy szerzyli kult Matki Bożej Nieustającej Pomocy wyobrażonej w ikonie. 17 czerwca 1928 r. wprowadzili ją uroczyście do nowej kaplicy na Bielanach (stąd często pojawiająca się nazwa Bielańska Matka, Bielańska Pani). „Wszędzie wierni wskutek modlitwy przed tymi obrazami otrzymywali niezwykłe łaski (…). Ufamy, że także na Toruń spłynie obfity zdrój łask przez obraz z bielańskiego kościoła” – czytamy w „Słowie Pomorskim”. Tego dnia zapisało się do Arcybractwa Matki Bożej Nieustającej Pomocy 2 tysiące osób. W 1936 r. powstała Straż Honorowa, która obok modlitw przed cudownym obrazem podjęła dzieła miłosierdzia. Wprowadzono sobotnie nabożeństwo różańcowe i trwający do dziś zwyczaj pisania i czytania próśb i podziękowań do Matki Nieustającej Pomocy. We wrześniu 1939 r. Niemcy aresztowali redemptorystów, zbezcześcili Obraz. Od zagłady uratowali go Józefa i Franciszek Jeziorscy, przechowując go w swoim domu. 22 czerwca 1947 r. wprowadzono cudowną ikonę z powrotem do kaplicy. 12 grudnia 1951 r. odprawiono pierwsze nabożeństwo Nieustannej Nowenny. 29 listopada 1962 r. na prośbę bp. Kazimierza J. Kowalskiego, wielkiego orędownika Matki Bożej Nieustającej Pomocy, papież Jan XXIII ogłosił Ją główną Patronką diecezji chełmińskiej. 16 kwietnia 1967 r. papież Paweł VI udzielił zgody na uroczystą koronację wizerunku. 1 października 1967 r. w obecności 12 biskupów, 300 kapłanów oraz 30 tys. wiernych dokonał jej Prymas Polski kard. Stefan Wyszyński, czciciel Maryi, który wcześniej powierzył Jej polski naród.
Przed koronacją odczytano bullę papieską i listy od przełożonego generalnego Zgromadzenia Redemptorystów Tarsicio Amarala oraz od kard. Karola Wojtyły, który żywił szczególne nabożeństwo do Matki Bożej Nieustającej Pomocy, czemu później także dawał wyraz jako Jan Paweł II. 27 czerwca 1992 r. bp Andrzej Suski powierzył Matce Bożej Nieustającej Pomocy jako głównej patronce nowo utworzoną diecezję toruńską, a kościół redemptorystów pw. św. Józefa uczynił sanktuarium diecezjalnym. 17 czerwca 2004 r. decyzją Stolicy Apostolskiej toruńskie sanktuarium zostało afiliowane do Bazyliki Matki Bożej Większej (Santa Maria Maggiore) w Rzymie. Dzięki temu zyskało m.in. możliwość uzyskania tych samych odpustów, jakie są przywilejem rzymskiej bazyliki.

Kult Bielańskiej Matki

Nowenna odprawiana w kościele św. Józefa w każdą środę o godz. 8.00 i 18.00 (początkowo od 12 grudnia 1951 r. do 1963 r. w kaplicy Redemptorystów nazywanej powszechnie „Klasztorkiem”, gromadząc setki torunian; obecnie w wielu kościołach. W czasie nabożeństwa wierni składają podziękowania w formie krótkich listów do Matki Bożej. Można je składać bezpośrednio w sanktuarium, drogą pocztową z dopiskiem „nowenna” (Rzymskokatolicka Parafia św. Józefa, ul. św. Józefa 23/35 87-100 Toruń) lub elektroniczną: nowenna.torun@gmail.com
Procesja miejska w uroczystość Matki Bożej Nieustającej Pomocy, 27 czerwca
Pielgrzymki indywidualne i zorganizowane (ok. 50 rocznie); co roku nawiedza sanktuarium ok. 40 tys. osób
Środowe audycje Radia Maryja: godz. 5.10, 8.05 – Godzinki ku czci Matki Bożej Nieustającej Pomocy; godz. 17.45 – prośby i podziękowania na Nieustanną Nowennę; godz. 18.00 – transmisja Nowenny do Matki Bożej Nieustającej Pomocy z kościoła
W sanktuarium działa duszpasterstwo niesakramentalnych związków małżeńskich i osób dorosłych przygotowujących się do przyjęcia sakramentów Chrztu św. i bierzmowania

Odpusty